Nieuwe aansprakelijkheidsregels in Belgisch recht - bedrijven moeten zich voorbereiden

Op 1 januari 2025 worden uitgebreide wijzigingen van het Belgisch Burgerlijk Wetboek van kracht die het aansprakelijkheidsrecht aanzienlijk zullen veranderen. Vooral middelgrote bedrijven die voor de uitvoering van contracten een beroep doen op onderaannemers of dienstverleners, zullen hierdoor worden getroffen. Deze hervorming heeft tot doel de rechtspositie van benadeelde partijen te versterken, maar brengt ook nieuwe uitdagingen met zich mee voor bedrijven.

De belangrijkste veranderingen op een rij:

1. Combinatie van contractuele en niet-contractuele aansprakelijkheid

Voorheen was het niet mogelijk om niet-contractuele aansprakelijkheid tussen contractpartijen te doen gelden als er al een contractuele basis bestond. Met de hervorming kunnen benadeelde partijen voortaan kiezen of ze vorderingen op contractuele of buitencontractuele basis indienen. Dubbele schadevergoeding blijft echter uitgesloten.

2. Einde aan de “quasi-immuniteit” van hulppersonen

Tot nu toe genoten onderaannemers, dienstverleners of werknemers een uitgebreide bescherming tegen rechtstreekse aansprakelijkheidsclaims door derden. Vanaf 2025 kunnen ze rechtstreeks aansprakelijk worden gesteld als ze fouten maken tijdens hun werk.

Grenzen aan de mogelijke aansprakelijkheidsbeperkingen

Hoewel bedrijven veel aspecten van aansprakelijkheid contractueel kunnen regelen, zijn er wettelijke grenzen die in acht moeten worden genomen. Volledige vrijstelling van aansprakelijkheid is in bepaalde gevallen uitgesloten:

1. Letsel aan fysieke of psychologische integriteit

Schade als gevolg van letsel aan de fysieke of psychologische integriteit kan niet contractueel worden uitgesloten.

2. Opzettelijk veroorzaakte schade

Aansprakelijkheidsbeperkingen zijn niet van toepassing als de schade opzettelijk werd veroorzaakt.

3. Openbare orde en dwingend recht

Bedrijven mogen geen regelingen treffen die in strijd zijn met de openbare orde of met dwingend recht, zoals arbeidsrecht:

• Arbeidsrecht: De beperkte aansprakelijkheid van werknemers voor lichte nalatigheid blijft bestaan.
• Vennootschapsrecht: bestuurders kunnen niet bij voorbaat ontheven worden van hun aansprakelijkheid jegens de rechtspersoon of derden.
• Productaansprakelijkheid: Verplichtingen die geregeld worden door de productaansprakelijkheidswet blijven onaangetast.

Praktische suggesties voor bedrijven

1. contracten herzien

• Beperking van aansprakelijkheid: Bedrijven moeten nagaan of ze niet-contractuele aansprakelijkheid kunnen uitsluiten of beperken in hun contracten. Mogelijke formulering:“De partijen sluiten alle niet-contractuele aansprakelijkheid jegens elkaar en hun hulppersonen uit voor schade veroorzaakt door het niet nakomen van een contractuele verplichting, tenzij dit in strijd is met dwingend recht.”
• Definitie van hulppersonen: Een duidelijke definitie van hulppersonen helpt mogelijke geschillen te voorkomen. Voorbeeld:“Hulppersonen zijn natuurlijke of rechtspersonen die worden ingeschakeld om contractuele verplichtingen na te komen, met inbegrip van onderaannemers, werknemers en bestuurders.”
• Contractuele aanvullingen voor bestaande overeenkomsten: Aansprakelijkheidsclausules kunnen worden aangevuld met addenda bij bestaande contracten.

2. verzekeringen aanpassen

• Aansprakelijkheidsverzekering: Controleer of je polissen voor openbare aansprakelijkheid en beroepsaansprakelijkheid voldoende dekking bieden, vooral voor niet-contractuele aansprakelijkheidsclaims.
• Gespecialiseerde verzekering: Vul je aansprakelijkheidsverzekeringen aan met verzekeringen voor directeuren/bestuurders en speciale verzekeringen voor werknemers.
• Controleer verzekerde bedragen: Hogere verzekerde bedragen kunnen nodig zijn om de nieuwe risico's te dekken.

3. interne processen optimaliseren

• Opleiding van werknemers: Informeer uw werknemers over de nieuwe aansprakelijkheidsrisico's en hoe ze kunnen worden vermeden.
• Risicobeheer invoeren: Ontwikkel een systeem om potentiële aansprakelijkheidsrisico's regelmatig te beoordelen en te minimaliseren.
• Versterk documentatie: Zorg voor volledige en wettelijk conforme documentatie van alle bedrijfsprocessen.

4. juridisch advies inwinnen

• Raadpleeg experts: Laat je contractclausules en verzekeringsvoorwaarden controleren door je advocaat.
• Ontwikkel oplossingen op maat: Pas je contracten aan aan de specifieke eisen van je branche en je bedrijf.

Conclusie

De hervorming van het Belgische aansprakelijkheidsrecht brengt belangrijke veranderingen met zich mee die bedrijven voor nieuwe uitdagingen stellen. Het is belangrijk dat kmo's vroegtijdig handelen om voordeel te halen uit de nieuwe regelgeving en zich tegelijkertijd te beschermen tegen potentiële risico's.

Met aangepaste contracten, geoptimaliseerde verzekeringsdekking en een duidelijke interne strategie kunnen bedrijven aansprakelijkheidsrisico's effectief beperken en handelen in overeenstemming met de wet.

<< ga terug